‘X slaat zichzelf op de borst, maar wat mij betreft is het laaghangend fruit’ 

Hoe verloopt het contact tussen PersVeilig en sociale media? Eind vorig jaar vertelde Selma Ali van PersVeilig hoe de organisatie probeert de platforms veiliger te maken voor journalisten. Wat is er sindsdien gebeurd? 

Sneller contact met X

‘Wat vooral veranderd is, is de internationale context’, zegt Selma. Ze doelt daarmee op de situatie in de VS, met Donald Trump opnieuw als president en zijn voorheen innige band met X-topman Elon Musk. ‘De toon van ons contact met vertegenwoordigers van X is niet veranderd, maar hun slagkracht wel. Ze vinden het nog steeds belangrijk dat gebruikers van X veilig op het platform kunnen opereren, maar of ze echt iets kunnen veranderen is maar de vraag.’ 

Als ‘trusted reporter’ kan Selma sinds het najaar snel contact zoeken met X om berichten weg te laten halen in geval van bedreigingen. Daar naast zag ze dat X posts verwijderde nadat die op aanraden van PersVeilig waren gemeld door journalisten. Maar, zegt Selma, dat waren vrij heldere gevallen, geen meldingen van berichten die in het grijze gebied zitten. ‘Er was duidelijk sprake van doxing, het delen van contactgegevens. Dat is strafbaar. Of het ging om één persoon die duidelijk psychisch in de war is en honderden berichten post.’ Selma vindt de voorbeelden positief, maar niet representatief. ‘X slaat zichzelf dan op de borst, maar wat mij betreft is het laaghangend fruit.’ 

Vraagbaak voor DSA

En dan is er nog de Digital Services Act (DSA), een verzameling EU-regels die sinds twee jaar van kracht zijn om gebruikers van social media beter te beschermen. PersVeilig is samen met Free Press Unlimited onderdeel van een groep organisaties die voor het Europese DSA-team dient als vraagbaak. In april bracht PersVeilig desgevraagd enkele problemen die het signaleert op socialemediaplatforms onder de aandacht bij dit team. Selma: ‘Het gebrek aan moderatoren die Nederlands spreken, bijvoorbeeld. En dat het gebruik van AI kan leiden tot meer verspreiding van agressieve of onwenselijke content.’ 

De Autoriteit Consument & Markt is in Nederland degene die toezicht houdt op naleving van de Europese regels. Als een socialmediaplatform geen actie onderneemt terwijl een post niet mag volgens de eigen richtlijnen, kun je dat als gebruiker ook melden bij de ACM. Hoe kijkt Selma nu naar de rol van de toezichthouder? ‘Wat mij betreft is het nu een te passieve rol nu. Zo’n meldpunt is belangrijk, maar er is meer nodig dan een overzicht. Het is ook belangrijk dat je als toezichthouder zogeheten vroege signalen opvangt van de doelgroepen die actief zijn op sociale media.’ 

Eerder weten wat er speelt

Journalisten, bedoelt ze uiteraard, maar ook jongeren, politici, mensen uit het bedrijfsleven, voetballers met een grote achterban. ‘Dan kun je, als aanvulling op de cijfers, gebruikmaken van kennis uit dat netwerk. Wat speelt er?’ De problemen die verschillende groepen ondervinden op sociale media worden pas veel later zichtbaar in cijfers, legt Selma uit. Een toezichthouder zou dat netwerk kunnen organiseren door klankbordgroepen of werkgroepen te vormen van organisaties zoals PersVeilig. ‘Hoe eerder je weet wat er speelt, hoe eerder je weet naar welke meldingen je extra moet kijken. En des te sneller kun je aan de bel trekken bij een platform of bij de Europese Commissie.’

Tekst: Jolanda van de Beld
Foto: Ruben Philipse/The Arrows