Wat gebeurt er met jouw melding?

Om onze dienstverlening zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de behoefte van alle journalisten die zich melden, houden wij een aantal kenmerken bij van de doelgroep die zich meldt bij ons. Blijkt dat er veel vrouwen zijn die een bepaalde vorm van intimidatie melden? Dan is dat een teken voor PersVeilig om speciale aandacht te besteden aan dit thema in de vorm van aanvullend onderzoek, een training of bijvoorbeeld het organiseren van thema bijeenkomsten. Een voorbeeld hiervan is het onderzoek dat in 2022 en 2023 is uitgevoerd naar de ervaringen van vrouwelijke journalisten in relatie tot hun veiligheidsbeleving en positie.

Daarnaast zijn wij ons er van bewust dat freelancers die geconfronteerd worden met dergelijke incidenten tijdens hun werk mogelijk kwetsbaarder zijn omdat zij geen grote organisatie (en werkgever) achter zich hebben staan waar ze op terug kunnen vallen. We zien het geregeld gebeuren dat freelancers zich als gevolg van een nare ervaring geïsoleerd voelen en mentale of fysieke klachten overhouden aan het incident. Vanuit PersVeilig proberen we dit zo goed mogelijk te ondervangen door waar gewenst extra contact te onderhouden met de journalist in kwestie en onze hulp aan te bieden (ook in de periode na het incident). Dit geldt uiteraard ook voor journalisten die een vast dienstverband hebben maar er voorkeur aan geven dit liever niet met hun werkgever delen.

Wij nemen nooit zonder toestemming van de melder contact op met diens leidinggevende/ opdrachtgever. Alle communicatie tussen de medewerker van PersVeilig en de melder is vertrouwelijk en wordt enkel intern gedeeld op basis van een need-to-know principe. Wij adviseren in de meeste gevallen wel om het incident kenbaar te maken bij de leidinggevende, omdat het van belang is dat er ook door de organisatie waar de journalist werkzaam is adequaat wordt gereageerd op incidenten.

PersVeilig is een organisatie voor álle journalisten en streeft er naar hulp te bieden aan de hand van onze expertise en netwerk. Dit staat los van de werkgeververantwoordelijkheid die iedere werkgever of opdrachtgever heeft voor journalisten die (al dan niet tijdelijk) werkzaam zijn.

In eerste instantie is de werkgever de aangewezen partij om hulp te bieden aan een journalist die tijdens de uitvoering van het werk geconfronteerd is met een onveilige situatie. Het staat de werkgever of journalist uiteraard vrij om PersVeilig in te schakelen voor advies of ondersteuning. Daarnaast vragen wij om, ook als de kwestie intern opgevolgd wordt, melding te maken bij PersVeilig zodat wij dit mee kunnen nemen in onze statistieken.

In een dergelijke situatie zullen wij je een aantal vragen stellen over de gebeurtenis. Eventuele bewijsstukken zoals een brief, e-mail, post op een social media platform of beeldmateriaal ontvangen we dan ook graag. Aan de hand hiervan zal door de medewerker een inschatting worden gemaakt of het gaat om een strafbaar feit of niet. Dit doen wij aan de hand van de collectieve norm die is opgesteld met de politie, jurisprudentie/ eerdere ervaringen en mogelijk ook in afstemming met een jurist. Soms komt het voor dat ook wij het niet zeker weten.

Meestal zijn er drie opties:

Zelf politie bellen

De melder kan zelf contact opnemen met 0900-8844, je krijgt dan een medewerker van de politie aan de telefoon aan wie je een de situatie kan voorleggen en om advies kunt vragen. Gaat het om een strafbaar feit? Dan kan je aangifte doen, via bovenstaand nummer maak je een afspraak om op het bureau in jouw regio aangifte te laten opmaken. Wij vragen de melder om ons op de hoogte te houden van het contact met de politie. In sommige gevallen neemt de politie ook contact op met PersVeilig indien het een lange termijn aanpak betreft in het geval van stalking of meerdere bedreigingen.

PersVeilig neemt contact op met de politie

Gaat het om een mogelijk (zeer) dreigende situatie of is er sprake van een historie waarin het contact niet soepel is verlopen? Dan kan er voor worden gekozen om direct contact te leggen met de contactpersoon van PersVeilig van de politie in de regio van de melder. De afweging of dit noodzakelijk is wordt gedaan door de medewerker van PersVeilig.

Het gaat niet om een strafbaar feit

Gaat het niet om een strafbaar feit? Dan kun je geen aangifte doen. In de meeste gevallen wordt er dan wel een melding opgemaakt door de politie in het politiesysteem. Dit wordt ook wel ‘dossieropbouw’ genoemd. Komt de persoon met wie jij een vervelende aanvaring hebt gehad nog een keer in beeld bij de politie? Dan komt de melding die jij gedaan hebt automatisch naar voren.

We begrijpen goed dat het erg frustrerend is dat je in sommige gevallen geen aangifte kunt doen. Omdat wat je meegemaakt hebt wel degelijk schade heeft toegebracht op mentaal en/of fysiek vlak. In zo’n geval kunnen we kijken of je gebaat bent bij een andere vorm van ondersteuning om het incident te verwerken. Dit kan bijvoorbeeld een gesprek zijn met een medewerker van PersVeilig die een luisterend oor biedt of een doorverwijzing naar een deskundige bij slachtofferhulp.

Wanneer jij je meldt bij PersVeilig met een hulpvraag voor emotionele of psychische ondersteuning dan zullen wij eerst telefonisch contact met je opnemen om te vragen welke mogelijkheid het beste bij jouw wensen past. Voor sommigen voelt een gesprek met een traumapsycholoog als een zéér grote stap en praten zij liever vrijblijvend met bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon of een ervaringsdeskundige. Alle voorgaande opties zijn mogelijk. In overleg met de melder wordt bepaald waar naar zal worden doorverwezen. Is er behoefte aan langdurige psychologische ondersteuning? Dan zal er in overleg met bovenstaande partijen gekeken worden naar een passende doorverwijzing. Daarnaast staan er op de website van PersVeilig in samenwerking met Slachtofferhulp Nederland verschillende tips over stressregulering en hoe om te gaan met de nasleep van een (heftige) gebeurtenis. Hierin zijn ook tips en adviezen voor werkgevers opgenomen die van belang zijn te implementeren in het veiligheidsbeleid op de werkvloer in het kader van goed werkgeverschap.

We krijgen regelmatig signalen van journalisten dat zij online geconfronteerd zijn met haat, intimidatie, bedreiging of een andere vorm van grensoverschrijdend gedrag. Er is veel onduidelijkheid over of je van een dergelijk incident wel of geen aangifte kunt doen. En, wanneer blijkt dat een bepaalde uitlating niet strafbaar is, wat voor opties je dan hebt.

In overleg met de politie werken wij momenteel aan het verbeteren van de transparantie over wat de politie doet op dit onderwerp en op welke manier er ook ondersteuning kan worden geboden aan de journalisten die zich slachtoffer voelen maar in het zogenaamde ‘grijze’ gebied vallen (niet strafbaar, wel schadelijk).

PersVeilig doet dit door onderzoek, meldingsrapportages en het verstevigen van de banden in de coalitie van partijen die streven naar het tegengaan van online haat, intimidatie en dreiging en door het bieden van handvatten aan diegenen die hier mee geconfronteerd worden. We werken samen met o.a. politie, OM, ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, ministerie van Justitie en Veiligheid, Netwerk Mediawijsheid, Autoriteit Consument en Markt, Meta, De Goede Zaak en Free Press Unlimited.

Daarnaast geldt dat de adviezen die door PersVeilig zijn gegeven in het veiligheidsplan voor de Nederlandse Media en het materiaal dat wordt verstrekt in de trainingen over hoe te handelen na een (reeks) incident(en) van groot belang zijn voor zowel het voorkomen als het beperken van schade door online intimidatie/ geweld. Met name de mentale gevolgen (en bijkomende fysieke klachten) mogen niet onderschat worden bij dergelijke online incidenten. De gevolgen kunnen groot zijn en eenzaamheid en isolatie liggen snel op de loer, uit schaamte of neiging je niet kwetsbaar op te willen stellen. Het advies blijft om te delen met anderen zoals collega’s, familie, leidinggevende of vertrouwenspersoon.

Als je je meldt bij PersVeilig naar aanleiding van een incident dat je hebt gehad met de politie zal er contact met je worden opgenomen om (waar nodig) te vragen naar je ervaringen en mogelijke stappen die je al hebt ondernomen. Als je het niet eens bent met het handelen van de politie raden wij aan een klachtformulier in te vullen op de website van de politie. Er zal dan een klachtbehandelaar worden toegewezen die binnen de gestelde termijn contact met je opneemt om in gesprek te gaan over jouw ervaring. In sommige gevallen is het indienen van een officiële klacht niet noodzakelijk en wordt de voorkeur gegeven aan een mediërend gesprek met bijvoorbeeld de communicatie coördinator. Als de journalist behoefte heeft aan ondersteuning voorafgaand aan dit gesprek of hij/zij is het niet eens met de uitkomst na afloop van het contact dan kan er in sommige gevallen een beroep worden gedaan op een jurist van de Balie Persvrijheid om de journalist bij te staan tijdens deze procedure.

Veel vragen die bij PersVeilig binnenkomen hebben betrekking op de rechten en plichten die journalisten hebben als zij in het bezit zijn van de Landelijke Politie Perskaart (LPP). Op de website van de NVJ staan deze rechten en plichten nogmaals op een rij. Feit blijft dat er een aantal bepalingen in deze norm staan die open zijn voor interpretatie en geregeld zorgen voor meningsverschillen tussen politie en journalisten. Meldingen over dit thema worden in sommige gevallen ook intern besproken met NVJ collega’s die verantwoordelijk zijn voor de LPP.

In het kader hiervan heeft PersVeilig de afgelopen periode in verschillende politie eenheden gesproken over het verbeteren van de communicatie tussen journalisten en politiemensen op straat, zowel in educatie voor aspiranten als tijdens bijeenkomsten waar middels dialoog ervaringen kunnen worden uitgewisseld om wederzijds begrip te creëren, Daarnaast wordt er in verschillende eenheden geëxperimenteerd met de organisatie van overleggen voor journalisten voorafgaand aan bijvoorbeeld een grootschalige demonstratie om journalisten te voorzien van advies en informatie in het kader van hun eigen veiligheid tijdens het uitvoeren van hun werk. Informatie die hier wordt verstrekt is uiteraard niet voor publicatie bestemd.

Afgelopen jaar hebben we een aantal meldingen gehad van journalisten en schrijvers die geïntimideerd worden (al dan niet middels juridische wegen) voorafgaand of na publicatie. In sommige gevallen leidt dit tot het intrekken van de publicatie of veroorzaakt het een vorm van zelfcensuur omdat de journalist bang is grote consequenties te ondervinden wanneer er wel wordt gepubliceerd. In dit geval kan je een beroep doen op de Balie Persvrijheid. De juristen van de balie geven onafhankelijk advies voor- en na publicatie aan freelance journalisten en kleine en lokale uitgeverijen. Is er sprake van een strafbaar feit? Dan adviseren we daarnaast om aangifte te doen.

Wij vinden het van groot belang om signalen die we ontvangen over (gebrek aan) sociale veiligheid serieus te nemen. PersVeilig richt zich in de eerste plaats op externe veiligheid, dat wil zeggen, incidenten die plaatsvinden buiten de werkvloer. Echter, zonder sociale veiligheid kan er niet goed worden gehandeld als er sprake is van een extern veiligheidsincident. Er is een hoge mate van vertrouwen en gevoel van veiligheid op de werkvloer nodig om de ondersteuning te bieden aan journalisten die nodig is om hun werk te kunnen blijven uitvoeren. In samenwerking met onze collega-organisatie Mores hebben wij middels interne afspraken vastgelegd dat de meldingen die wij ontvangen over interne en sociale veiligheid bij hen kunnen worden voorgelegd (uiteraard in overleg met de melder). Mores biedt de mogelijkheid te spreken met vertrouwenspersonen die onafhankelijk advies en ondersteuning bieden aan hen die daar een beroep op doen.